ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ;
Τι είναι Ελευθερία;
Ελευθερία είναι η απουσία εσωτερικών ή εξωτερικών εμποδίων προς την ικανοποίηση των ύψιστων πιθανών αναγκών μας ή της ευτυχίας μας.
Ευτυχία είναι μια κατάσταση που βιώνουμε όταν οι ανάγκες μας ικανοποιούνται και δεν νιώθουμε την πίεση ή τον πόνο μιας ανικανοποίητης ανάγκης. Μία ανάγκη μπορεί να είναι σωματική, υλική, συναισθηματική, κοινωνική, νοητική ή πνευματική. Μπορούμε να είμαστε το ίδιο δυστυχισμένοι από την έλλειψη ικανοποίησης των συναισθηματικών ή πνευματικών αναγκών όσο και των σωματικών αναγκών μας.
Οι ανάγκες μας μπορεί να αφορούν και σ’ αυτά που θέλουμε για άλλους, όπως για την οικογένεια, τους φίλους, την κοινωνία, το περιβάλλον και τον πλανήτη.
Οι ανάγκες μας μπορεί να ικανοποιηθούν από μας τους ίδιους, τους άλλους ή από τη «Ζωή». Όταν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες μας, νιώθουμε πόνο, πλήγωμα, δυστυχία, αδικία, πίκρα, απογοήτευση, αποθάρρυνση, προδοσία, καταπίεση, θυμό, ακόμη και μίσος και εκδικητικότητα προς αυτούς που πιστεύουμε ότι μας εμποδίζουν.
Όταν οι ανάγκες μας ικανοποιούνται νιώθουμε ευτυχισμένοι, ασφαλείς, ευγνώμονες και γεμάτοι αγάπη προς αυτούς που μας βοηθούν.
«Ελευθερία» είναι η ικανότητα να κατευθύνουμε τις ενέργειές μας χωρίς εμπόδια προς την ικανοποίηση όλων των κατηγοριών αναγκών που αναφέρονται παραπάνω.
Μπορούμε να χωρίσουμε τα εμπόδια της ελευθερίας σε εξωτερικά και εσωτερικά. Εντούτοις, θα δούμε τελικά πως όλα είναι εσωτερικά εμπόδια, γιατί ένα εξωτερικό εμπόδιο μπορεί να περιορίσει την ελευθερία μας μόνον εφόσον φοβόμαστε τις συνέπειες αυτής της εξωτερικής πίεσης ή απειλής, όπως τη γνώμη των άλλων ή το να χάσουμε τη δουλειά μας. Στην πραγματικότητα τα μοναδικά εμπόδιά μας προς την ελευθερία, την ευτυχία και την αγάπη είναι ο φόβος και η ενοχή και, φυσικά, η πεποίθησή μας ότι δεν είμαστε ελεύθεροι.
Ελευθερία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
Ένα είδος ελευθερίας που όλοι αναζητούμε είναι η ελευθερία για τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε ανθρώπινης ύπαρξης – χωρίς εξαίρεση. (Εκτός ίσως από εκείνους που χάνουν προσωρινά κάποια από αυτά τα δικαιώματα επειδή έχουν κάνει κατάχρηση της ελευθερίας τους με τρόπο επικίνδυνο για τους άλλους και βρίσκονται στη φυλακή.)
1. Ελευθερία κίνησης από τόπο σε τόπο χωρίς εμπόδια από τις κρατικές αρχές.
2. Ελευθερία να σκεφτόμαστε, πιστεύουμε και εκφραζόμαστε σύμφωνα με την εσωτερική μας καθοδήγηση.
3. Θρησκευτική, πνευματική και πολιτική ελευθερία.
4. Ελευθερία να έχουμε ίσες ευκαιρίες στην εργασία, στη δημιουργία και στην έκφραση του εαυτού μας.
5. Ίσες ευκαιρίες για εκπαίδευση, εργασία, οικονομική ανάπτυξη και έκφραση.
6. Ίσες ευκαιρίες ικανοποίησης βασικών αναγκών όπως τροφή, νερό, στέγη και μεταφορά.
7. Ελευθερία συνάθροισης με άλλους με σκοπό την εξερεύνηση κοινών ενδιαφερόντων.
8. Ίση αντιμετώπιση και προστασία από το νομικό, υγειονομικό και εκπαιδευτικό σύστημα.
9. Ελευθερία έκφρασης.
Ελευθερία αντιμέτωπη με τα δικαιώματα και τις ανάγκες των άλλων
Είναι λογικό και νόμιμο οι ελευθερίες μας να μην βλάπτουν τους άλλους. Επομένως όλες οι ελευθερίες μας υπόκεινται στη βασική προϋπόθεση ότι δεν θα κάνουμε ποτέ σε κάποιον αυτό που δεν θα θέλαμε να κάνει αυτός σε μας. Άρα είμαστε ελεύθεροι να εκφραζόμαστε όπως νιώθουμε, αλλά με την προϋπόθεση ότι δεν θα συμπεριφερόμαστε στους άλλους με τρόπο που δεν θα θέλαμε να συμπεριφέρονται εκείνοι σε μας.
Αυτό μάς φέρνει στο βασικό ερώτημα του αν αναφερόμαστε στην «ελευθερία της προσωπικότητας ή στην ελευθερία της ψυχής». Υπάρχουν φορές που ένα ανώτερο μέρος του εαυτού μας έχει διαφορετικές ανάγκες από το εγώ μας. Μερικές από τις ανάγκες της προσωπικότητας είναι: ασφάλεια, ικανοποίηση, επιβεβαίωση, δύναμη, αποδοχή, αναγνώριση, πλούτος, υλικά αγαθά, ανωτερότητα και άλλες. Η προσωπικότητά μας χρειάζεται αυτά τόσο πολύ, που συχνά είναι πρόθυμη να αγνοήσει τις πιθανές συνέπειες στους άλλους και στο περιβάλλον. Η προσωπικότητά μας είναι πολύ απομονωμένη και μερικές φορές ξεχωρισμένη και εύκολα ξεχνάει την ύψιστη ενότητά μας με όλα. Επομένως είναι ικανή στο όνομα της «ελευθερίας ικανοποίησης των αναγκών της» να πάρει αποφάσεις που βλάπτουν τους άλλους και το περιβάλλον και τελικά κι αυτήν την ίδια.
Γι’ αυτόν το λόγο η ανθρώπινη ελευθερία μόνον τώρα μετά από τόσους πολλούς αιώνες εμφανίζεται βαθμιαία σαν ένας σημαντικός παράγοντας στην ανθρώπινη συνειδητότητα. Η ιστορία μας μέχρι τώρα ήταν η ιστορία πολύ λίγης ελευθερίας για τον κοινό άνθρωπο. Αυτή η ελευθερία λείπει ακόμη σε πολλά μέρη του κόσμου που τα κυβερνούν δικτάτορες. Ένας άλλος παράγοντας που οδηγεί στη σημερινή ελευθερία είναι αυτός της οικονομικής ελευθερίας, που επιτρέπει σε πολλούς ανθρώπους να ικανοποιούν πολλές ανάγκες που δεν είχαν ποτέ ικανοποιηθεί στο παρελθόν. Μέχρι σήμερα δεν είχαμε τη συναισθηματική, νοητική και πνευματική ωριμότητα να χρησιμοποιήσουμε την ελευθερία μας με τρόπο που είναι ωφέλιμος ταυτόχρονα σε μας, στους άλλους και στο περιβάλλον. Αυτό απαιτεί πνευματική διαύγεια, λιγότερη ξεχωριστότητα και μεγαλύτερη ταύτιση με τους άλλους και το σύνολο. Μόνον τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ελευθερία μας με τρόπο που θα μας αποφέρει πραγματικά την ευτυχία που αναζητούμε.
Μας δίνεται τώρα η ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε σοφά αυτό το νέο δώρο της ελευθερίας με διαύγεια, αγάπη και σοφία.
«Αντιδραστική Ελευθερία»
Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι έχουμε προγραμματιστεί να πιστεύουμε ότι οι άλλοι – η κυβέρνηση, οι σύντροφοί μας, οι γονείς μας και άλλες εξωτερικές δυνάμεις - μάς περιορίζουν, μάς καταπιέζουν και μάς εμποδίζουν να έχουμε ό,τι χρειαζόμαστε. Αυτό είναι ιδιαίτερα αληθινό αν έχουμε υποστεί καταπίεση ή περιορισμό σαν παιδιά.
Τότε έχουμε την τάση να συσχετίζουμε την ελευθερία με συγκεκριμένες δραστηριότητες όπως:
1. Να είμαστε «ελεύθεροι» να τρώμε ό,τι θέλουμε και όποτε το θέλουμε.
2. Να είμαστε «ελεύθεροι» να ξοδεύουμε όσα χρήματα θέλουμε.
3. Να είμαστε «ελεύθεροι» να καπνίζουμε και να πίνουμε όσο θέλουμε.
4. Να είμαστε «ελεύθεροι» να κάνουμε ό,τι θέλουμε ανεξάρτητα από το πώς αυτό επιδρά στους άλλους.
5. Να είμαστε «ελεύθεροι» να έχουμε σεξουαλική επαφή με οποιονδήποτε θέλουμε.
6. Να είμαστε «ελεύθεροι» να λέμε όχι όταν οι άλλοι ζητούν κάτι από μας.
7. Να είμαστε «ελεύθεροι» να αγνοούμε τις ανάγκες των άλλων.
8. Να είμαστε «ελεύθεροι» να παραβαίνουμε τους κανόνες και να αγνοούμε τους νόμους.
9. Να είμαστε «ελεύθεροι» να μην εργαζόμαστε όταν θα έπρεπε να εργαστούμε.
10. Να είμαστε «ελεύθεροι» να μην κάνουμε αυτό που μας έχει ζητηθεί.
11. Να είμαστε «ελεύθεροι» από ευθύνες και τις πιθανές τους συνέπειες.
Σύγχυση σχετικά με την Ελευθερία
Αυτές οι «αντιδραστικές ελευθερίες» προφανώς δεν είναι πραγματικές ελευθερίες. Η πραγματική ελευθερία σε πολλές περιπτώσεις θα ήταν το αντίθετο. Για παράδειγμα:
- Ελευθερία να τρώμε αυτό που εξυπηρετεί πραγματικά την υγεία μας.
- Ελευθερία να χρησιμοποιούμε τα χρήματά μας με τρόπο που πραγματικά μας φέρνει μακρόχρονη ευτυχία.
- Ελευθερία να μην καπνίζουμε και να μην πίνουμε, ώστε να δημιουργήσουμε περισσότερη υγεία και ευτυχία.
- Ελευθερία από υποσυνείδητες αντιδραστικές ενέργειες που βασίζονται στο παρελθόν, ώστε να μπορούμε να νιώθουμε ενότητα με τους άλλους και να συμπεριφερόμαστε με τρόπο που ωφελεί τον εαυτό μας και τους άλλους ταυτόχρονα.
- Ελευθερία να χρησιμοποιούμε τη σεξουαλικότητά μας με τρόπο που δημιουργεί σχέσεις αγάπης γεμάτες νόημα και διάρκεια.
- Ελευθερία να μπορούμε να πούμε «ναι» όταν θα θέλαμε πραγματικά να ανταποκριθούμε στην ανάγκη κάποιου.
- Ελευθερία να σεβόμαστε τις ανάγκες των άλλων με τον τρόπο που θα θέλαμε και αυτοί να σέβονται τις δικές μας.
- Ελευθερία να σεβόμαστε και να ζούμε σύμφωνα με τους νόμους, που υπάρχουν για να προστατεύουν το σύνολο και να δημιουργούν κοινωνική ισότητα και αρμονία.
- Ελευθερία να εργαζόμαστε ευσυνείδητα με αγάπη, όπως θα θέλαμε να κάνουν και οι άλλοι που εργάζονται για μας.
- Ελευθερία να ανταποκριθούμε με αγάπη προς όσους ζητούν κάτι από μας.
- Ελευθερία να αναλάβουμε ευθύνες και να απολαύσουμε τις δημιουργικές μας ικανότητες χωρίς φόβο αποτυχίας ή συνεπειών.
Η Πραγματικότητα της Ελευθερίας
Η πραγματικότητα είναι ότι είμαστε και πάντα ήμασταν ελεύθεροι να κάνουμε ό,τι έχουμε επιλέξει σε κάθε περίπτωση. Κι αυτό επειδή κάθε στιγμή πήραμε και παίρνουμε αποφάσεις βασισμένες στις ανάγκες, τους φόβους και τους προγραμματισμούς μας. Στην πραγματικότητα ποτέ δεν καταπιεστήκαμε από τους άλλους. Καταπιεστήκαμε από τις ανάγκες, τους φόβους, τις πεποιθήσεις, τους προγραμματισμούς και τις προσκολλήσεις μας. Αυτές είναι οι δυνάμεις που μας καταπιέζουν και μας αναγκάζουν να κάνουμε επιλογές από ενοχή ή φόβο και μετά να νιώθουμε ότι δεν είμαστε ελεύθεροι και έχουμε καταπιεστεί.
Μπορούμε να «εξαναγκαστούμε» ή να «πιεστούμε» να κάνουμε κάτι που δεν θέλουμε, ή να μην κάνουμε κάτι που θέλουμε, μόνον αν φοβόμαστε τις πιθανές συνέπειες της μη συμμόρφωσής μας. Μπορεί να φοβόμαστε ότι θα μας απορρίψουν ή ότι θα χάσουμε την αγάπη κάποιου. Ή ίσως ότι θα χάσουμε τη δουλειά μας ή κάποια πηγή εσόδων. Μπορεί να φοβόμαστε την αντεκδίκηση των άλλων αν κάνουμε ή δεν κάνουμε ό,τι θέλουν. Ή μπορεί να νιώθουμε ότι δεν είμαστε καλοί αν κάνουμε ή δεν κάνουμε ό,τι θα έπρεπε.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, έχουμε την ελευθερία να επιλέξουμε να χάσουμε την αγάπη τους, τη δουλειά μας ή να διακινδυνεύσουμε να μας βλάψουν, παρά να κάνουμε κάτι με το οποίο δεν συμφωνούμε ή το οποίο δεν συμπίπτει με τις αξίες, τις πεποιθήσεις ή τις ανάγκες μας. Το γεγονός ότι επιλέγουμε να πράξουμε διαφορετικά είναι «ελεύθερη επιλογή». «Θυσιάσαμε την ελευθερία μας» ή «ανταλλάξαμε την ελευθερία μας» για να προστατεύσουμε την αξία, την ασφάλεια ή κάποια άλλη ανάγκη. Θα μπορούσαμε να επιλέξουμε διαφορετικά. Με κάποιον τρόπο χρησιμοποιούμε τους άλλους όσο μας χρησιμοποιούν κι εκείνοι. Συμπεριφερόμαστε έτσι ώστε να πάρουμε ό,τι χρειαζόμαστε ή επιθυμούμε ή έχουμε εθιστεί να παίρνουμε απ’ αυτούς. Συμβαίνει μια αμοιβαία «ανταλλαγή». Τους δίνουμε ό,τι θέλουν για να πάρουμε αυτό που θέλουμε.
Ένα σημαντικό αποτέλεσμα της συνειδητοποίησης ότι είμαστε ελεύθεροι να μην κάνουμε αυτό που οι δυνάμεις γύρω μας (γονείς, σύντροφος, παιδιά, επαγγελματικό περιβάλλον, θρησκείες, κυβέρνηση) μάς υπαγορεύουν είναι η ικανότητα να επιλέγουμε τότε να κάνουμε αυτό που μας ζητήθηκε από αγάπη και κατανόηση παρά από φόβο.
Όταν νιώθουμε εσωτερική σύγκρουση επειδή «έπρεπε» να κάνουμε ή να μην κάνουμε κάτι, έχουμε δύο πιθανά μαθήματα.
Ένα πιθανό μάθημα θα μπορούσε να είναι να ξεπεράσουμε τους φόβους μας για να αλλάξουμε την αντίληψή μας σε σχέση μ’ αυτό και να νιώθουμε ασφαλείς να ακολουθήσουμε την καρδιά μας.
Μια άλλη πιθανότητα είναι να χρειάζεται να αφήσουμε τους εθισμούς, προγραμματισμούς, πεποιθήσεις και φόβους που αφορούν στην ελευθερία μας και να μπορούμε να κάνουμε ό,τι μας ζητείται με αγάπη – χωρίς ίχνος καταπίεσης ή μνησικακίας. Σ’ αυτήν την περίπτωση η εξέλιξή μας βρίσκεται στην υπέρβαση των εμποδίων, ώστε να μπορούμε να κάνουμε με αγάπη ό,τι μας ζητείται.
Και οι δύο δρόμοι είναι ισάξιοι και χρειάζεται να μπορούμε να καθορίσουμε ποιο είναι το μάθημά μας σε κάθε περίπτωση. Ένας τρόπος να το κάνουμε είναι να φανταστούμε τον εαυτό μας να κάνει ξεχωριστά την πρώτη επιλογή και μετά τη δεύτερη και να παρατηρήσουμε πώς νιώθουμε μέσα μας. Να ξεκαθαρίσουμε με ποια επιλογή νιώθουμε καλύτερα – με περισσότερη ευτυχία, χαρά και αγάπη. Ένας άλλος τρόπος είναι να αναζητήσουμε να κατανοήσουμε τα κίνητρα και τις ανάγκες που μας οδηγούν σε κάθε επιλογή. Ο φόβος και ο θυμός δεν είναι καλοί οδηγοί. Η αγάπη και η ευτυχία είναι.
Συχνά και μόνο η συνειδητοποίηση ότι είμαστε ελεύθεροι να μην κάνουμε «αυτό που πρέπει ή θα έπρεπε να κάνουμε» μάς επιτρέπει να χρησιμοποιήσουμε την ελευθερία μας για να το κάνουμε. Ένα αληθινό παράδειγμα είναι μια γυναίκα που δεν ήθελε να επισκεφτεί τους συγγενείς του άνδρα της μετά από το θάνατό του. Πιεζόταν απ’ αυτούς ότι, σαν καλή χήρα, θα έπρεπε να τους επισκέπτεται κάθε Κυριακή. Το μισούσε και αγανακτούσε τόσο πολύ αλλά φοβόταν για το τι θα έλεγε ο καθένας τους αν δεν συμμορφωνόταν. (Επίσης την θεωρούσαν υπεύθυνη, επειδή ο άνδρας είχε αυτοκτονήσει).
Μετά από εσωτερική εργασία πάνω στο φόβο της να μην πάει, ελευθερώθηκε από το φόβο της και ένιωσε ελεύθερη να μην τους επισκεφτεί. Έπειτα αποφάσισε, τώρα αυτό που ήταν ελεύθερη να μην πάει, να πάει και να τους βοηθήσει.
Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Όταν νιώθουμε ότι δεν έχουμε επιλογή – ότι «πρέπει» να κάνουμε κάτι - αισθανόμαστε πίεση, καταπίεση και θυμό. Όταν συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε ελεύθεροι, μπορούμε να κάνουμε το ίδιο πράγμα με αγάπη και αίσθηση ελευθερίας.
Έτσι το γεγονός ότι καθετί που κάνουμε είναι στην πραγματικότητα ελεύθερη επιλογή είναι μια εξαιρετικά σημαντική αλήθεια για να θυμόμαστε. Σε όλη μας τη ζωή κάναμε ελεύθερες επιλογές είτε ανταλλάσσοντας την ελευθερία μας για να πάρουμε ό,τι θέλουμε από τον άλλον είτε κρατώντας την ελευθερία μας και πράττοντας όπως πραγματικά πιστεύουμε και χρειαζόμαστε. Κανένας άλλος δεν ήταν ποτέ υπεύθυνος γι’ αυτές τις επιλογές. Κανένας σήμερα – εκτός από τον εαυτό μας – δεν είναι υπεύθυνος γι’ αυτές τις επιλογές.
Όταν το καταλάβουμε αυτό , μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τους φόβους μας συναινώντας ή μη συναινώντας.
Ποιοι είναι αυτοί οι φόβοι και κάποια άλλα εμπόδια;
Αυτά είναι οι πραγματικοί καταπιεστές μας:
Φόβος για το τι σκέφτονται οι άλλοι για μας και τους αγαπημένους μας.
Φόβος να χάσουμε τα χρήματά μας ή την πηγή των εσόδων μας.
Φόβος αποτυχίας σε κάποια προσπάθεια.
Φόβος να κάνουμε λάθος.
Φόβος να μείνουμε μόνοι στη ζωή.
Φόβος του θανάτου.
Φόβος απόρριψης ή κριτικής.
Φόβος ότι δεν αξίζουμε και φόβος ότι δεν αξίζουμε να έχουμε ό,τι χρειαζόμαστε ή θέλουμε.
Εθισμοί σε συγκεκριμένες πράξεις ή ουσίες όπως το κάπνισμα, το ποτό, ορισμένα είδη τροφής.
Εθισμοί σε συγκεκριμένες συναισθηματικές καταστάσεις ή εμπλοκές όπως σύγκρουση, απόρριψη, θυμό, πόνο όντας θύμα και πολλά άλλα.
Ανάγκη αποδοχής και αγάπης από συγκεκριμένα άτομα και πρότυπα ρόλων.
Διάφορες πεποιθήσεις, προγραμματισμοί και ταμπού για το τι μάς επιτρέπεται να κάνουμε και να έχουμε.
Πεποιθήσεις για το τι είμαστε ικανοί να πραγματοποιήσουμε.
Ο ρόλος του θύματος και του δυστυχισμένου, που δεν μας επιτρέπει να έχουμε ό,τι θέλουμε, γιατί τότε δεν θα ήμασταν το θύμα ή ο δυστυχισμένος.
Φόβος τιμωρίας αν δεν κάνουμε αυτό που θέλουν οι άλλοι.
Φόβος ότι θα χάσουμε την αξία μας αν κάνουμε ό,τι θέλουν οι άλλοι.
Φόβος ότι αν κάνουμε ό,τι ζητούν οι άλλοι από μας, τότε δεν θα είμαστε ελεύθεροι.
Φόβος να πούμε «όχι».
Φόβος να πούμε «ναι».
Φόβος να εκφράσουμε ανάγκες και επιθυμίες.
Αίσθημα αδυναμίας και απαξίας αν εκφράσουμε ανάγκες ή επιθυμίες.
Η αληθινή ελευθερία μας μπορεί να αποκτηθεί με την υπέρβαση αυτών των εσωτερικών εμποδίων. Τότε μπορούμε να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και ελεύθεροι είτε να πούμε «όχι» σε εξωτερικές δυνάμεις ή να πούμε «ναι» με αγάπη και κατανόηση.
Ποια είναι η πιθανή «κατανόηση» που μπορεί να μας βοηθήσει.
- Ζούμε σε μια οικογένεια/κοινωνία στην οποία κάθε πράξη και συμπεριφορά έχει επιπτώσεις στο σύνολο. Μπορούμε να επιλέξουμε να υπακούμε στους νόμους και κανόνες που θεωρούμε και συμφωνούμε ότι είναι για το ευρύτερο καλό, ακόμη κι όταν δεν συμπίπτουν με τις προσωρινές ανάγκες ή επιθυμίες μας τη δεδομένη στιγμή. Αυτό είναι μια μορφή συναισθηματικής, νοητικής και πνευματικής ωριμότητας.
- Πολλαπλασιάζουμε αυτό που θα θέλαμε να κάνουμε επί ένα εκατομμύριο και ρωτάμε, αν σήμερα ένα εκατομμύριο άνθρωποι έκαναν το ίδιο, ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα. (όπως να πετάξουμε σκουπίδια από ένα αυτοκίνητο, να διπλοπαρκάρουμε, να μπούμε μπροστά από άλλους σε μια ουρά, να μην πληρώσουμε τους φόρους μας, να κτίσουμε παράνομα.) Η ελευθερία απαιτεί ωριμότητα και κοινωνική συνείδηση.
- Αποφεύγουμε με αγάπη να κάνουμε σε κάποιον αυτό που δεν θα θέλαμε να κάνει σε μας.
- Βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου και φανταζόμαστε πώς θα αισθανόταν – ή τι χρειάζεται αυτή τη στιγμή.
Εσωτερικές συγκρούσεις και Ελευθερία
Το πρόβλημα εσωτερικής σύγκρουσης είναι όταν ένα μέρος του εαυτού μας θέλει να κάνει κάτι και ένα άλλο μέρος του δεν το θέλει. Για παράδειγμα ένα μέρος του εαυτού μας θέλει να κάνει δίαιτα, να σταματήσει να καπνίζει, να αφήσει μια δουλειά, να ξυπνάει νωρίτερα, να φτιάξει μια σχέση, να συγχωρήσει κάποιον, να ξεκινήσει ένα νέο επάγγελμα, να μετακομίσει σ’ ένα νέο σπίτι, ή οτιδήποτε άλλο, ενώ ένα άλλο μέρος του εαυτού μας φοβάται ή νιώθει καταπιεσμένο απ’ αυτές τις πιθανές πράξεις. Σε παρόμοια περίπτωση είμαστε συγχρόνως ο καταπιεσμένος και ο καταπιεστής.
Παρόμοιες συγκρούσεις αναγκών έλκουν επίσης συμπεριφορές, σχόλια και πιέσεις από άλλους, οι οποίοι απλά καθρεφτίζουν τις δυνάμεις που συγκρούονται μέσα μας. Σ’ αυτήν την περίπτωση αισθανόμαστε ότι οι άλλοι μάς πιέζουν ή συγκρούονται μαζί μας, όταν στην πραγματικότητα είναι απλώς εξωτερικές εκδηλώσεις των δικών μας εσωτερικών συγκρούσεων.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η φαινομενική εξωτερική πίεση θα εξαφανιστεί όταν λύσουμε την εσωτερική μας σύγκρουση. Σαν αρχή θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε, κατανοήσουμε, αποδεχτούμε και αγαπήσουμε και τις δύο πλευρές του εαυτού μας και να τις επιτρέψουμε να επικοινωνήσουν σε μια προσπάθεια να βρουν μια κοινή λύση.
Όταν κάνουμε επιλογές βασισμένες σε προγραμματισμούς, εθισμούς, ενοχή και φόβο, τότε εσκεμμένα ανταλλάσσουμε την ελευθερία μας για την αίσθηση ασφάλειας και αξίας. Όταν εσωτερικεύουμε αυτές τις ανάγκες και νιώθουμε εσωτερική ασφάλεια και εσωτερική αξία, τότε θα κάνουμε επιλογές βασισμένες στην αγάπη και την αληθινή ελευθερία.
«Όχι» και «Ναι» με Αγάπη
Όπως φαίνεται στο παράδειγμα πιο πάνω, για να μπορούμε να πούμε «ναι», κάποιοι από μας χρειάζεται να μπορούν πρώτα να πουν «όχι». Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να μπορούμε να νιώθουμε ασφάλεια και αξία, όταν έχουμε εξετάσει αυτό που μας ζητείται και θεωρούμε ότι το «όχι» είναι η κατάλληλη απάντηση. Για να γίνει αυτό σημαίνει απελευθέρωση από την πεποίθηση ότι θα χάσουμε την αγάπη και αποδοχή των άλλων αν δεν κάνουμε ό,τι ζητούν. Αυτή είναι πολύ κοινή πεποίθηση που έχει αναπτυχθεί λογικά από την παιδική μας ηλικία.
Αλλά ας αναρωτηθούμε, «θέλουμε οι άλλοι να κάνουν αυτό που ζητούμε επειδή φοβούνται ότι θα χάσουν την αγάπη μας; Θέλουμε να καταπιέσουν τον εαυτό τους και να είναι δυστυχισμένοι κάνοντας αυτό που εμείς θέλουμε και όχι αυτό που θέλουν οι ίδιοι; Θα χάσουμε την αγάπη μας γι’ αυτούς αν δεν κάνουν αυτό που θέλουμε;» Αν η απάντηση είναι ναι, τότε είναι λογικό να φοβόμαστε ότι θα χάσουμε την αγάπη τους. Αν μπορούμε εμείς να συνεχίζουμε να αγαπάμε τους άλλους ακόμη κι όταν δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κάνουν αυτό που θέλουμε, τότε αξίζουμε να συνεχίσουν και αυτοί να μας αγαπούν όταν, από καιρό σε καιρό, δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες τους.
Σκεφτείτε το. Θέλουμε την αγάπη και αποδοχή τους, αν μπορούμε να την έχουμε μόνο καταπιέζοντας τον εαυτό μας και κάνοντας μόνον αυτό που θέλουν; Θέλουμε τέτοια αγάπη; Είναι αυτό αγάπη;
Στην πραγματικότητα στις περισσότερες περιπτώσεις, οι άλλοι θα συνεχίσουν να μας αγαπούν – ίσως μετά από μια περίοδο έντασης επειδή νιώθουν πληγωμένοι που δεν συμμορφωθήκαμε με τις ανάγκες τους. Η αγάπη πολύ συχνά υπερισχύει. Είναι μόνον ο φόβος της απόρριψης και ίσως η έλλειψη αγάπης και αποδοχής για τον εαυτό μας που μας καταπιέζουν σε τέτοια περίπτωση.
Έτσι μπορούμε να μάθουμε να νιώθουμε ελεύθεροι να λέμε «όχι» με αγάπη, παρά με θυμό – επειδή αισθανόμαστε αμυντικά και περιμένουμε απόρριψη ή επίθεση από τον άλλον. Όσο πιο ήμερα και με αγάπη μπορούμε να πούμε «όχι», τόσο λιγότερες πιθανότητες υπάρχουν να αντιδράσει ο άλλος αρνητικά. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι επίσης πολύ σημαντικό να εκφράσουμε στον άλλον ότι τον αγαπάμε και θέλουμε να είναι ευτυχισμένος και θα θέλαμε να του δώσουμε αυτό που χρειάζεται, αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε ή επιλέγουμε να μην το κάνουμε αυτή τη στιγμή για τους ακόλουθους λόγους…
Εντούτοις, το να νιώθουμε άνετα να πούμε «όχι» με αγάπη βασίζεται στην ικανότητά μας να μπορούμε να ακούσουμε «όχι» με αγάπη. Αν δεν μπορούμε, θα είναι δύσκολο να μάθουμε αυτό το μάθημα.
Τότε είμαστε πολύ περισσότερο ελεύθεροι να λέμε «ναι» με αγάπη, επειδή, όπως είδαμε, το να μπορούμε να λέμε «όχι» με αγάπη μάς δίνει τη δυνατότητα να λέμε «ναι» με αγάπη.
Τότε τι είναι η Ελευθερία;
Η ελευθερία είναι η απουσία φόβου.
Η ελευθερία είναι η απουσία εθισμών.
Η ελευθερία είναι η απουσία ελπίδας και ανάγκης.
Η ελευθερία είναι βασισμένη στην εσωτερική ασφάλεια, αξία και ικανοποίηση.
Η ελευθερία γεννιέται από την αγάπη και επιτρέπει την αγάπη.
Επομένως ελευθερία είναι η ικανότητα να κάνουμε επιλογές βασισμένες σ’ αυτό που πραγματικά εξυπηρετεί τον ανώτερο κάλο μας και των άλλων.
